Hoe is het met jouw paard mentale gezondheid gesteld? Ervaar jouw paard stress of lijkt het depressief of ziet jouw paard er tevreden en gelukkig uit? In deze blog staan de effecten van stress beschreven en waar je aan moet denken hoe je stress kan voorkomen. Langdurige stress, wordt op den duur chronische stress. Hierdoor kunnen paarden ook depressief worden.
Effecten (symptomen) stress bij paarden
- Verhoogde hartslag
- Gedragsveranderingen
- Stalondeugden (luchtzuigen, weven en kribbenbijten)
- Tandenknarsen
- Afzonderen
- Verhoogde hartslag
- Versnelde ademhaling
- Vage kwaaltjes (dierenarts kan niets vinden)
- Sloom
- Klapperen met de lippen
- Oogwit zichtbaar
- Agressief gedrag
- Gulzig eten
- Bijten
- Snel geïrriteerd
- Trillen / rillen
- Zweten
- Vaak gapen
- Sloom
- Afsluiten, in de hoek van stal staan
- Agressief gedrag, snel geïrriteerd
- Opgetrokken neus/lippen
- Grote neusgaten
- Snurken/blazen
- Hormonale problemen (hengstigheid)
- Maagzweren
- Vermageren / afvallen
- Veel likken
- Verkrampte / gespannen spieren
- Verminderde weerstand (vaak ziek)
- Veel kleine plasjes
- Diarree (waterige mest)
Effecten van stress tijdens training:
- Weinig motivatie
- Sloom of juist
- Chagrijnig
- Verkorte passen (minder ruim)
- Achterhand niet onder massa plaatsen
- Moeilijk achterwaarts
- Problemen lengtebuiging
- Oefeningen gaan moeizaam
- Kan niet ontspannen
- Schrikachtig / Spooky
- Gespannen lichaam
Stress is een veelvoorkomende oorzaak van problemen in bindweefsel (fascia). Stress zorgt er immers voor dat bindweefsel zich aanspant, net als spieren dat doen bij stress. Houdt de stress en de spanning in het bindweefsel lang aan dan zorgt dit o.a. voor stijfheid, verminderde mobiliteit en pijn (zie filmpjes in het menu onder rubriek “ervaringen”). Bij deze klachten komt er vaak niets uit de onderzoeken van de dierenarts, waardoor een eigenaar of eigenaresse vaak gefrustreerd raakt door het continue zoeken naar de oplossing. Cranio sacraal therapie kan jouw paard helpen de spanning los te laten.
Gewichtsverlies
Een paard dat gestrest is, kan een verminderde eetlust krijgen en hierdoor zal het paard gaan afvallen. Dit komt vaak voor als een paard geen uitgebalanceerd voedingsschema krijgt met kwaliteitsvoer en ruwvoer. Als een paard al maag of darm klachten ervaart door een niet goed voedingsschema, kan het een verminderde eetlust en gebrek aan interesse in voedsel gaan vertonen. Zelfs als een paard een regelmatig en gezond voedingsschema heeft, kunnen ze een verminderde eetlust vertonen als gevolg van spanningen. Buiten stress kunnen ook gezondheidsproblemen leiden tot gewichtsverlies bij een paard, dus het is belangrijk om de oorzaak te laten onderzoeken.
Maagzweren
Maagzweren komen zeer vaak voor bij gestreste paarden, waarbij ongeveer 60 procent van de wedstrijdpaarden en 90 procent van de renpaarden lijden aan paardenzweren. Niet alleen sportpaarden zijn vatbaar voor maagzweren, aangezien paardenzweren ook kunnen worden veroorzaakt door een slechte voeding, druk wedstijdseizoen, veel reizen, 24 uur per dag op stal of een andere stressvolle situatie. Maagzweren ontstaan wanneer de maagwand van een paard beschadigd raakt, als gevolg van langdurige blootstelling aan maagzuur. Bij een gezond paard zal regelmatige inname van voer en ruwvoer dit zuur neutraliseren om de maagwand te beschermen. Als een paard niet regelmatig wordt gevoerd, loopt het paard risico op het ontwikkelen van maagzweren.
Verhoogde stresshormonen kunnen ook zweren bij paarden veroorzaken. Wanneer het stresshormoon cortisol vrijkomt, vermindert het de productie van een ander stresshormoon genaamd prostaglandine. Dit verlaagt de pH-waarde in de maag van het paard, wat de beschermende laag verzwakt en het paard vatbaarder maakt voor het ontwikkelen van zweren. Omdat paarden zeer weinig uiterlijke tekenen vertonen als ze aan maagzweren lijden, is het soms moeilijk om een diagnose te stellen. Een paard met zweren kan subtiele symptomen vertonen, zoals verminderde eetlust of een ruwe en doffe vacht. In ernstigere gevallen kunnen paarden met zweren tandenknarsen of koliek krijgen.
Diarree en vaak plassen
Als een paard gestrest is, kan het in korte tijd meer mest produceren dan normaal en ook diarree krijgen. Diarree kan ook worden veroorzaakt door een slechte voeding, wat een veelvoorkomende oorzaak is van stress bij paarden. Een gestrest paard kan vaker gaan plassen om zijn stress te verlichten. Daardoor kunnen ze nog meer gestrest raken, als het zich op een plek bevindt waar het zichzelf niet kan ontlasten (plassen), zoals een trailer.
Verzwakt immuunsysteem
Een paard met chronische stress heeft hoge cortisolspiegels die zijn normale lichaamsfuncties kunnen verstoren. Te veel cortisol kan het immuunsysteem van een paard verzwakken. De weerstand wordt minder, waardoor een gestrest paard sneller een infectieziekte oploopt of ernstig ziek word.
Stereotype gedrag
Als een paard stress ervaart, zoals te veel tijd in de stal of een slecht voedingsschema, kunnen ze stereotype gedrag gaan vertonen. Dit wil zeggen dat ze steeds de zelfde handelingen herhalen. Veelvoorkomende stereotypen zijn onder meer Luchtzuigen, muurschoppen, weven enz. Hoewel stereotype gedrag niet altijd met stress te maken heeft, kan het een aanwijzing zijn dat een paard zich niet goed aanpast aan een verandering in zijn omgeving enz.
Gedragsveranderingen
Wanneer een paard gestrest is, kan hij een ander (slecht) gedrag gaan ontwikkelen. Een paard dat meestal enthousiast is tijdens het werk, kan ongemotiveerd raken of depressief overkomen. Paarden die gestrest zijn, kunnen zich ook gaan misdragen door te bokken, weg te schieten, te bijten, zelfs als ze over het algemeen meestal braaf zijn.
Tandenknarsen
Zoals hierboven vermeld, kan tandenknarsen een teken zijn dat een paard maagzweren heeft. Fysiologische stress kan er ook bijvoorbeeld ook voor zorgen dat paarden met hun tanden knarsen, terwijl ze in hun stal staan of bereden worden. Als een paard geen gebitsproblemen of andere lichamelijke problemen heeft, dan is het tandenknarsen waarschijnlijk het gevolg van een stressvolle omgeving.
Trillen, zweten en verhoogde hartslag
Tijdens een stressvolle situatie kan een paard veel van dezelfde fysieke tekenen vertonen als wij mensen. De hartslag en ademhaling van het paard nemen toe en ze kunnen gaan zweten. Paarden kunnen ook beven als ze zich in een stressvolle omgeving bevinden, zoals tijdens het vervoeren of bij bezoek aan de dierenarts. Deze tekenen van stress zullen normaal gesproken verdwijnen wanneer ze uit de stressvolle situatie zijn. Als een paard deze tekenen van stress echter in een gewone situatie vertoont, kan dat duiden op chronische stress.
Enkele tips om stress te voorkomen
- Als jouw paard een van deze tekenen van stress vertoont, zijn er verschillende maatregelen die je kunt nemen om een comfortabelere en gezondere leefomgeving te creëren. Probeer eerst te achterhalen waardoor jouw paard gestrest raakt. Zo kan je bedenken hoe je de situatie kan aanpassen om de stress te verlichten.
- Zorg voor een constante dagelijkse schema. Paarden houden van regelmaat, dus probeer hun voedings- en trainingsschema zo constant mogelijk te houden, zelfs tijdens het reizen.
- Zorg voor een gezond voedingsschema aangepast aan de behoeften van jouw paard. Zorg ervoor dat het ruwvoer van goede kwaliteit is. Paarden moeten toegang hebben tot voldoende schoon water en meerdere keren per dag gevoerd worden. Het liefst niet meer dan 4 uur tussen de voerbeurten. Laat je paard meer uren in de wei.
- Pas bij stress het trainingsschema aan, Zorg ervoor dat je jouw paard de juiste training geeft die het paard aan kan. De juiste training (aangepast op het individuele paard) helpt blessures te voorkomen en kunnen stress bij paarden verminderen.
- Als je denkt dat je paard gestrest kan zijn door sociale factoren, kijk dan hoe het paard omgaat met andere paarden in de wei en stal. Als het paard zich ongemakkelijk voelt in de stal, overweeg dan om het naar een andere stal te verplaatsen.
- Pas op tijdens het reizen. Probeer bij het vervoeren van jouw paard de rit met de trailer/vrachwagen zo soepel mogelijk te laten verlopen. Neem voldoende hooi en water mee. Breng hetzelfde hooi en voer van huis mee, zodat het voerschema van jouw paard constant blijft.
- Zorg ervoor dat jouw paard tijdig zijn vaccins krijgt en dat je paard tijdig wordt ontwormd. Temperatuur je paard een week lang achter elkaar. Zo weet je wat voor een temperatuur normaal is voor jouw paard. Leer je zelf aan om goed de blik van je paard in de gaten te houden. Controleer ook elke dag je paard op dikke benen, vacht enz. Doe regelmatig een gezondheidscheck.
- Gun je paard ook een ontspannen moment. Niet alleen bij klachten, maar ook preventief. Cranio sacraal therapie is een goede therapie die jouw paard kan helpen om de stress/spanningen of eventuele (oud)trauma los te laten, zowel fysiek als mentaal. Door de oorzaken en effecten van stress bij paarden te herkennen, kan je stappen ondernemen om hun stress te verlichten en een gelukkiger omgeving te creëren.